İspanya’da Franco Dönemi ve Propaganda Afişleri – Fırat Tunabay

İspanya’da Franco Dönemi ve Propaganda Afişleri* 

İkinci Cumhuriyetin yıkılmasıyla sonuçlanan İspanya İç Savaşı’nda milliyetçi güçlere önderlik eden Franco, İç Savaş’ın ardından 1939–1975 yılları arasında ülkeyi diktatörlükle yönetmiştir. Kökten dinci, gelenekçi, tutucu ve aşırı milliyetçi özellikleri ile İspanyol toplumunu bu yönde şekillendirmeye çalışmıştır. Kitle iletişim araçlarını tamamen kontrolü altına alarak ideolojik propagandasında kullanmıştır. Laiklik, Komünizm ve Sosyalizm karşıtlığını her fırsatta dile getiren Franco, farklı düşüncelerin yaşamasına izin vermemiştir. Bu tarz düşüncelerin toplumda yer edinmemesi için sert önlemler alarak topluma bu konuda net ve katı mesajlar vermiştir. Kendine kutsal bir görev bilinci aşılayan Franco’nun söylemleri dönemin propaganda afişlerinde belirgin olarak işlenmiştir.

İspanya İç Savaşı’nın bilânçosu hem insani yönden hem de maddi yönden İspanya için çok ağır olmuştur. İç Savaş’ın ardından İspanya 36 yıl boyunca  faşizm ile yönetilmiştir. İspanya’yı diktatörlükle yöneten Caudillo Francisco Franco kendisini şöyle tanımlıyordu:

“Ulusal Şef, Hareketin lideri, değerlerinin ve şereflerinin tecessümü, İspanya’nın kendi yazgısını gerçekleştireceği tarihsel çağın yaratıcısı, en mutlak otoriteyi bütünüyle üstlenmiş “Şef”. Tanrı ve Tarih karşısındaki sorumlu.”

Franco’nun kendisini bu denli yücelterek tanımlaması ve görevi Tanrı’dan  aldığını belirterek kutsallaştırması, psikolojik olarak diktatör olduğunun açık ve net göstergesi olarak görülebilir. Franco, II. Dünya Savaşı sırasında yansızlık siyaseti izlediğini söylese de Nazi Almanya’sının önderi Adolf Hitler‘e ve Faşist İtalya’nın önderi Benito Mussolini‘ye duyduğu hayranlığı ve yakınlığı açıkça göstermekten geri durmamıştır. Almanya, İtalya ve Japonya ile 1939 Mart ayında Anti-Komintern Pakt’a dâhil olan Franco, tarafını açıkça belli etmiştir. Hitler ve Mussolini’yi örnek alan Franco, yönetim karşıtlarını acımasızca baskı altına almıştır.

Francisco Franco İspanya’da İkinci Cumhuriyet zamanında gelişen uygulamalara ve söylemlere tamamen karşıydı. Franco o dönem içerisinde İspanya Özerk Sağ Konfederasyonu’na  (CEDA)  yakın  durmuştur.  CEDA  kendini  “Anti-İspanya” ya hizmet edenlerle mücadelenin en yetkin ismi olarak tanımlıyordu. Gil Robles’in liderliğindeki CEDA içindeki Ulusal Eylem (Accion Nacional)’in 1931 kuruluş bildirgesinde “Anti-İspanya” ya hizmet edenler ise şunlardı: “Tanrı’yı ve Hıristiyan ahlaki ilkelerini inkar eden, ailenin kutsallığına karşı serbest aşk gibi hafif arzuları öne çıkaran, özel mülkiyeti her birimizin refahının ve kolektif zenginliğinin temeli ve iticisi kaldırıp, yerine sınıf diktatörlüğünün zalim imparatorluğunu kuran devletin emrindeki proletaryayı geçiren yığınlar.”

Franco, İspanya İç Savaşını kazanması ile birlikte kendine karşı olan fikirlerin gelişmesine ve yaşamasına izin vermedi. Aşırı Katolik ve aşırı milliyetçi bir ideolojiye sahip olan Franco, bu fikirlerini kitle iletişim araçlarını kullanarak toplumun her kesimine empoze etmeye çalışmıştır. Bu doğrultuda 1937 yılında kurulan İspanyol Ulusal Radyosu (Radio Nacional de España), 1956 yılında kurulan İspanyol Televizyonu (Televisión Española) ve 1943 yılında kendi kurduğu Haber ve Belgeseller (Noticiarios y Documentales) milli görev bilinci ile Franco yönetiminin propagandasını yapmaktadır. Franco’nun propagandasında İspanyol kimliğinin yeniden inşası, dini vecibelerin önemi ve gelenekseli koruma öne çıkan konulardır. NO-DO (Noticiarios y Documentales) bu amaçla kısa  filmler ve resmi ideoloji çerçevesinde haberler sunmaktadır.

Söylemlerinde zaman zaman oldukça sert ifadelere yer veren Franco, Komünistler için “Onlar solucanlar gibi ezilecekler.” demiştir.. Bu bağlamda tutuklanan binlerce Cumhuriyetçinin yargılanmaları ve idam edilmeleri 1960’lara kadar sürmüştür. Halk bu idamlara karşı çıkmamış, sessiz kalarak bu durumu onaylar konumuna gelmiştir. Franco’nun en ünlü söylemlerinden biri de kendini “Sadece tarih ve Tanrı karşısında sorumlu” olarak tanımlamasıdır. Franco’nun bu söylemi İspanyol toplumu üzerinde kurmak istediği etkiyi özetlemektedir. Geleneksel Aşırı Katolik ve Aşırı Milliyetçi ideolojisini kutsallaştırarak kendini tek ve yegane lider olarak sunmaktadır. İspanya’da 36 yıl hüküm sürmesinde kitle iletişim araçlarını halk üzerinde doğrudan etki yapmada başarılı kullanmasının payı büyüktür. Özgürlüklerin kısıtlandığı, ekonominin kötü gittiği Franco döneminde topluma bu durumlar tam tersi olarak yansıtılmıştır.

Franco döneminde kadın doğurganlığı temsil etmekte ve toplum içerisinde erkeklerle eşit haklara sahip olamamaktadır. Kadın kocası yada babasının imzalı izni olmadan banka hesabı açamamakta, üniversitelerde Profesörlüğe yükselememekte, mahkemelerde yargıç hatta şahit bile olamamaktadır. Kadın kocasından her ne sebeble kaçarsa kaçsın daima evi terkettiği gerekçesi ile suçlu bulunmaktadır. Franco’nun kadına bu yaklaşımı toplumda kadını metalaştırmıştır. Özellikle Franco çok çocuk yapılması söylemini geliştirirken kadına bakış açısını net bir şekilde dile getirmiş olmaktadır. Franco’ya göre kadının toplumdaki görevi sadece anneliktir. Çalışma hayatında kadına yer yoktur. Devlete sadık güvenilir evlatlar yetiştirmesi onun milli görevidir. Falanjistlere bağlı kadın örgütü olan “sección femenina” Franco’nun idealindeki kadın tipini yaratmak için önemli çalışmalar yürütmüştür. 1953 yılında hazırlarındaki ideal kadın olmanın rehberi isimli afiş çalışmaları dikkat çekicidir. Bu çalışmada kadınlar için 11 altın kural verilmektedir.

Faşist bir diktatörlük olduğu için uluslararası arenada itibar kaybeden  İspanya uzun yıllar Birleşmiş Milletler’e(BM) alınmamıştır. Franco, 1947’de İspanya’ya krallık yönetimini geri getiren bir yasa çıkararak, yerine geçecek olan kişiyi atama yetkisine sahip olmuştur. ABD ile ilişkilerini geliştiren Franco, İspanya toprakları üzerinde 10 yıllık süre için ABD üslerinin kurulmasına izin vermiştir. ABD ile gelişen ilişkiler sonucunda 15 Kasım 1955 tarihinde BM Güvenlik Konseyi İspanya’nın üyeliğini kabul etmiştir. Franco uzun bir hastalık döneminin ardından 1975 yılında ölmüştür. Franco’nun ölümünden sonra Prens Juan Carlos’un Kral olmasıyla, İspanya’da demokratikleşme hareketlerinin başlayacağı yönünde fazla bir belirti görülmüyordu. Buna rağmen Kral ve onun dönemindeki başbakan Adolfo Suarez Gonzalez, üç yıl gibi kısa bir süre içerisinde bir diktatörlük rejimini, parlamenter demokrasiye dönüştürmeyi başarmışlardır.

İspanya İç Savaşı sonunda Franco’nun zaferi ve İkinci Cumhuriyet’in yıkılması ile 1939 yılında tüm gazeteler, hükümetin basın ajansı “Ulusal Basın ve Propaganda Ajansı” (Delegación Nacional de Prensay Propaganda) kontrol altına alınmıştır. Özel sektöre ait bazı gazeteler olmasına rağmen bu gazeteler Franco rejimi tarafından dayatılan yönetimsel direktifleri kabul etmek zorunda kalmışlardır.36 Kırk yıla yakın süren Franco diktatörlüğü sırasında hükümetin basın ve medya üzerinde tam kontrolü bulunmaktadır. Sansür ile yeni ve farklı görüşlerin medyada yer alması engellenmiştir. Anti-liberal, anti-masonik, anti-Marksist olarak tanımlanan Franco’nun ideolojisinde Ulusal Katoliklik ve Milliyetçilik ön planda bulunmaktadır. Franco tamamen devlet kontrolü altına aldığı medya aracılığı ile ideolojik propagandasını yapmıştır. Gazete ve radyo gibi, televizyon da, Franco rejimi sırasında kontrol altında tutulup sansüre maruz bırakılmıştır. 1956 yılında kurulan İspanya’nın ilk televizyon istasyonu “Television de España” (TVE) ile televizyon yayıncılığı devlet tekeli altındaydı. Franco’nun ölümünden sonra bile, uzun bir dönem İspanyol televizyon istasyonları hükümetin etkisi altında kalmıştır.

Çalışmamızda İspanya’da Francisco Franco’nun devlet başkanı olduğu 1939–1975 yılları arasında amaca dönük örneklem bağlamında dini ve milliyetçi söylemin en yoğun olduğu propaganda afişlerinden örnekler alınacaktır. Ele alınan afişler göstergebilimsel çözümleme yapılarak kamuoyu oluşturmada propaganda afişlerinin rolünün ortaya konulması hedeflenmektedir. Afişler göstergebilimsel çerçevede düzanlamsal ve yananlamsal olarak ele alınacaktır. İspanya iç savaşı sonrası toplumun yeniden inşa edilmesi projesinde Franco’nun hangi değerlere vurgu yaptığı bu çalışma sonrası açıkça ortaya konulmaktadır. Franco’nun propaganda afişlerinde özellikle 4 vurgu ön plana çıkmaktadır. Milliyetçilik vurgusu, dini değerlere vurgu, İspanyol aile yapısına vurgu ve antikomünizme vurgu. Bu vurgulardan afişlerde bazen yalnızca biri bazen birkaçı birlikte yer almaktadır. Bu vurgular çerçevesinde ele alınacak afişler her birine örnek teşkil edecek doğrultadır.

Çalışmamızda göstergebilimsel çözümleme yapılacağından göstergebilmin temel kavramlarına kısaca değinmekte fayda vardır. Gösterge, kendisinden başka bir şeyin  yerini  alabilen  veya   ona  gönderme  yapan,  varlık  ya   da  olay olarak tanımlanabilir. Gösteren ise herhangi bir ürünün başka bir nesneden kendisine aktarılan anlama sahip olduktan sonraki adımı olarak tanımlanabilir. Gösterilen, başlangıçta hiçbir anlama sahip olamayan ürüne, bizim için zaten bir değeri  olan, yani zaten anlam ifade eden bir kişi ya da nesne tarafından değer verilmesi olarak tanımlanabilir. Barthes’in düzanlam olarak adlandırdığı birinci düzey göstergenin göstereni ve gösterileni arasındaki ilişkiyi ve göstergenin dışsal gerçeklikteki göndergesiyle ilişkisini anlatır. Yananlam, gösterge ile kullanıcıların duyguları ya da heyecanları ve kültürel değerleri buluştuğu zaman ortaya çıkan etkileşimi anlatmaktadır.

Resim-1. Hem İspanyol aile yapısına hemde dini değerlere vurgu yapan bir afiş Kaynak: http://isabelgg.blogspot.com/2011/02/spanish-civil-war-posters.html  

Düz Anlam: Resim 1’deki afişte, beyaz bir elbise giyen bir kadın figürü ve kadının göğe doğru   kaldırmış   olduğu göğsünde haç  sembollü bir  bebek figürü bulunmaktadır. Onları izleyen 2 figür afişin sağ alt kısmında yer almaktadır. Sol altta Falanjistlere bağlı İnsani yardım organizasyonu olan Auxillio Social’in  logosu bulunmaktadır. Afişin sol üst kısmında beyaz fon üzerine kırmızı ile “Por  la madre y el hijo por una Espana mejor” ( İyi bir İspanya için anne ve oğlu) ifadesi yer almaktadır. İfade büyük puntolarla yazılmıştır.

Yan Anlam: Toplumda dini değerlerle birlikte İspanyol aile yapısının önemine kadının anne görevinin kutsallığına vurgu yapılan afişte mesaj daha çok  cocuğun üzerinden verilmektedir. Göğe doğru kaldırılan çocuk geleceğe vurgu yapmakta. Çocuğun erkek(hijo) olması ve göğsünde haç bulunması geleceğe yönelirken tanrının yolundan gittiğini ortaya koymaktadır. Kadın ve çocuğun giyimlerinin beyaz ağırlıklı olması olumluluk, saflık, barışçıl ve kabul edici ifadesinin bir yansıması ve ışık, bilgi, aydınlık, nur gibi olumlu ve erdemli değerleri de figürlere katmaktadır. Sağ alt köşede bulunan 2 karakter kadın ve bebeğinin görkemi karşısında silik kalmışlardır. Anneliğin yüceltildiği bir kutsal görev olarak sunulduğu bu afişte İspanya’nın geleceği resmedilmiştir. Sol altta yer alan Auxillio Social’in logosunu inceleyecek olursak tüm  sosyal  imkansızlıklar bir canavar gibi resmedilip bunu Falanjın oklarından bir tanesi ile yok ettiklerini ortaya koyabilmekteyiz. Afiş toplumun geneline dönük olduğu düşünülse  de  burada  verilen mesaj  kadınlara  yönelik  İspanya’ya  karşı görevin çocuk doğurup onu dini değerler çerçevesinde yetiştirmendir şeklindedir.

Resim-2. Milliyetçilik vurgusu yapan bir afiş Kaynak:<http://isabelgg.blogspot.com/2011/02/spanish-civil-war-posters.html>

Düz Anlam: Resim 2’deki afişte, Mavi elbise giyen biri kadın ikisi erkek figürü olmak üzere 3 figür bulunmaktadır. Erkek figürlerden afişin solunda bulunan askerdir. Afişin sağında yer alan kadın figürü omzunda yiyecek sepeti taşımaktadır. Ortada yer alan erkek figürü sağ elini öne doğru uzatmıştır. 3 figürde gülümsemektedir. Afişin ortasında yer alan erkek figürle sağ tarfata yer alan kadın figürünün ortalarından afişin üst kısmına doğru yönelen 3 beyaz güvercin yer almaktadır. Afişin alt kısmını tamamen kaplayan aslan figürü bulunmaktadır. Afişin üst fonunu ise Franco döneminin resmi bayrağı oluşturmaktadır. Aslanın vücutu fon olarak kullanılıp sarı üzerine beyaz büyük puntolarla “Ha llegado Espana” (İspanya geldi) ifadesi yer almaktadır.

Yan Anlam: Afişin ortasında yer alan 3 figür Franco için İspanya’nın gerçek sahiplerini göstermektedirler. Solda yer alan üniformasında Falnjistlerin arması bulunan asker, faşist selamını yapan güçlü heybetli bir erkek ve afişin sağında diğer figürlere nazaran daha arka planda yer alan yiyecek taşıyan bir ev hanımı. Bu üç figür mavi elbise giymişlerdir. Bu mavi elbise falanjistlerin simgesidir. Nasıl Hitlerin kahverengi gömleklileri varsa, Musolinin nasıl siyah gömleklileri varsa Franconunda mavi gömleklileri vardı. 3 figür İspanya bayrağının altında olmanın verdiği huzur havalanan beyaz güvercinlerin verdiği barış ortamı ve altlarında bulunan aslanın verdiği güven ve iktidar hissi ile gayet mutlu bir tablo oluşturmaktadırlar. İç savaş sonrası Franco’nun hayalindeki İspanya bu afişle resmedilmiştir.  Ortada  yer alan erkek  figürünün sağ  elini öne doğru kaldırması faşist selamı betimlemesinden dolayı ideolojik bir mesaj vermektedir. Bu afiş aynı zamanda bize kadının toplumdaki yerinide bize hatırlatmaktadır. Erkek figürlerin daha arkasında yer alan kadın onları doyurmakla yükümlendirilmiştir. Omzunda taşıdığı yiyecek sepeti bu durumun göstergesidir.

Resim-3. Hem AntiKomünizm vurgusu hemde Milliyetçilik vurgusu yapan afiş

Kaynak:<http://isabelgg.blogspot.com/2011/02/spanish-civil-war-posters.html>

Düz Anlam: Resim 3’deki afişte, Kahverengi tonlarına sahip elinde süpürge olan bir erkek figürü görmekteyiz. Bu figür afişte oldukça büyük bir alanı kaplamaktadır. Figürün arkasında kırmızı ve sarı bir zemini görmekteyiz. Afişin alt kısmında siyah elbiseli iki küçük erkek figürü yer almaktadır. Afişin alt kısmında bazı sembollerle birlikte siyah büyük puntolarla bazı kelimeler yer almaktadır. Bu kelimeler: Politicastros, Masones, Separatismo, Bolchevismo, Injusticia Social, Fai.

Yan Anlam: Afişin neredeyse bütününde yer alan büyük güçlü bir erkek figürü görmekteyiz. Bu figür kahverengi ve tonlarında resmedilmiştir. Kahverengi, toprağın ve ahşabın rengidir. Sağlam ve güvenilir bir his verir. Kahverengi doğal, rahat ve açık bir atmosfer yaratmayı sağlar. Durağanlık, güçlülük, olgunluk ve güvenilirlik mesajları iletir. Aynı zamanda kahverengi toplum içinde rahatlığı sağlayan sosyal dengenin rengidir. Afişte yer alan erkek figür elinde süpürgesi temizlik yapmaktadır. Erkek figürün arkasında yer alan kırmızı sarı fon İspanya bayrağını ve İspanya’yı betimlemektedir. Süpürgeli erkek figür İspanya’yı birşeylerden temizlemektedir. Kahverengi tonlarda olduğundan dolayıda güvenirliliği ve sosyal dengeyi sağlamak amacı ile bunu yaptığını ortaya koyabiliriz. İspanya’nın temizlendiği şeyler afişin alt kısmında yer almaktadır. Bunları betimlemek için hem dilsel göstergelerden hemde görsel sembollerden faydalanılmıştır.Orak çekiç komünizmin sembolüdür. Gönye ve cetvel ise masonluğun sembolüdür. Bu semboller dilsel olarakta betimlenmiştir. Masones ve     Bolchevismo   dilsel   göstergeleri   bu  sembollerle örtüşmektedir. Onların dışında yer alan diğer dilsel göstergeler Politicastros (politikacılar), Separatismo (ayrılıkçılar), Injusticia Social (sosyal adaletsizlik), Fai (İberia Anarşist Federasyonu).Afişin altında yer alan iki erkek figüründen birisinin siyah fırak giydiğinden dolayı onun politikacı olduğunu anlayabilmekteyiz. Diğeride siyah takım elbise ve şişman olduğu için sosyal adaletsizliği simgelediği söylenebilir. Eli süpürgeli erkek figürünü Franco olarak düşünebiliriz. Franco İspanya Devlet Başkanı olduktan sonra gerçektende afişte yer alan öğeleri İspanya’dan temizlemek için büyük mücadele vermiştir. Birçok kişinin idamından birçok kişinin hapisanelerde ölümünden birçok kişininde uzun tutukluluk sürelerinden o sorumludur. Bu afişte süpürge masum bir araç gibi görünse de Franconun elinde o süpürge kanlı bir silaha dönüşmektedir.

Düz Anlam: Resim 4’deki afişte, sol alt köşeden üst ortaya doğru yönelmiş kahverengi tonlarında bir sayısını görmekteyiz. Bu bir sayısını üst kısmında dikey olarak kesen  bir sayısı ile aynı renk tonlarına sahip Cruzada(haçlı) kelimesi  yer almaktadır. Merkezinde İspanya haritasının bulunduğu mavi elips bir simge bulunmaktadır.  1  sayısı  ile cruzada kelimesinin çakışmasından oluşan gölge İspanya haritasının üzerine vurmuştur. Afişin alt kısmında elips şeklinin alt kısmında gölgelendirilip büyük puntolarla “Espana orientador espiritual del mundo” (İspanya dünyaya manevi kılavuzluk ediyor.) ifadesi yer almaktadır.

Yan Anlam: 1 sayısı ile cruzada kelimesinin çakışmasından haç oluşmuştur. Bir sayısı tekliği ve liderliği belirtirken cruzada dilsel göstergesi bu çakışmadan oluşan haça gönderme yapmaktadır. Oluşan haçın kahverengi ve tonlarında olması güvenirliliği ve sosyal dengeyi betimlemektedir. Dünyanın merkezinde kırmızı olarak betimlenen İspanya dünyanın kalbi gibidir. Sosyal denge ve güvenirliliğin rengiyle bütünleşen haçın gölgesinde mavi olarak betimlenen dünyaya huzur ve refah verecektir. Görsel göstergelerle betimlenen bu durum dilsel gösterge ile de pekiştirilmiştir. Gölgelendirilip büyük puntolarla ve kırmızı renkle verilmesi bu dilsel göstergenin etkinliğini dahada arttırmıştır. Tanrıdan görev aldığını her fırsatta dile getiren Franco bu afişle İspanya’yı Hristiyan dünyasının merkezine oturtmaktadır. Hatta Vatikan’ın bile üstüne çıktığı söyleyebiliriz. Franco’nun 16. Yüzyıldaki hristiyan dünyasındaki o etkin güce sahip İspanya Krallığına özlem duyduğunuda ortaya koyabiliriz.

Propaganda amaçlı afiş kullanımı özellikle 1. ve 2. Dünya Savaşı dönemlerinde geniş halk kitlelerini etkilemedeki gücü ve propagandayı yapanın fikirlerini veya ideolojilerini bu halk kitlelerine aktarmadaki başarısı önemlidir. Bu doğrultuda gerek propaganda afişlerinin, gerekse diğer afiş çeşitlerinin, afişin ortaya çıkışıyla birlikte kitlelere mesajını etkili ve kalıcı bir şekilde iletmesi açısından tercih  edilen  bir  kitle  iletişim  aracı  olduğu  görülmektedir. Ele alınan dönem itibari ile yapılan propaganda faaliyetleri içerisinde, afiş tasarımlarının büyük yer tuttuğu gözlemlenmiştir. Çalışmada, afişlerin oldukça etkili birer propaganda ve kitle iletişim aracı olduğu görülmüştür. Kitleleri etkileyebilme ve onları istenilen yöne kanalize edebilmeleri afişlerin, verilmek istenilen mesajı net, ayrıntılardan arındırılmış ve kitlelerin anlayabilmesi için sade bir şekilde tasarlanmasıyla yakından ilgilidir. Bu tasarım aşamasında mesaj, afiş tasarımına çeşitli kodlar ve semboller aracılığı ile yerleştirilmektedir. Anlamı pekiştirmek veya farklı kültür  ve yaşayışa sahip kitlelere seslenebilmek amacı ile afişin kapsadığı kısıtlı alan içerisinde verilmek istenen mesajın kısa bir zaman süreci içinde algılanabilmesi açısından afişlerde kullanılan kodlar ve semboller, kültürel bir süreçte oluşmakta ve yine kültürel bir süreçte izleyici tarafından deşifre edilmektedir. Afişin kısıtlı bir zaman ve boyut içerisinde iletişimde elde ettiği başarının daha iyi anlaşılması için, iletişim açısından görsel kısa yollar olarak kullanılan bu kod ve sembollerin daha iyi irdelenmeleri gerekli olmuştur.

İspanya İç Savaşından galibiyetle çıkan Franco, toplumun yeniden inşası için kitle iletişim araçlarını özelliklede afişleri çokça kullanmıştır. Franco toplumun yeniden inşası için görevi tanrıdan aldığına inanıyordu. Onun için bu göreve kutsal bir görev bilinci ile yaklaşmıştır. İspanya iç savaşının ağır faturası ülkenin her yerinde hissedilmekteydi. Franco toplumun yeniden inşasında önceliği dini değerlere, milliyetçiliğe, İspanyol geleneksek kültürüne ve komünizm ve türevleri ile mücadeleye vermişti. Bu yüzdende hazırlanan dönemin propaganda afişlerinde bu fikirlere vurgu yapıldığı görülebilmektedir. Çalışmada, göstergebilim kuramı temel alınarak amaca dönük örneklemle afişler incelenmiş ve kullanılan kod ve sembollerin ve bunların birbiri arasındaki ilişkilerin hangi vurgularla anlamlar doğurduğu irdelenmiştir. Farklı kod ve anlamların nasıl oluştuğunun örneklenmesi için farklı konulardan afişler seçilmiştir. Afişlerin göstergebilimsel çözümlemeleri bu vurguları açıkça ortaya çıkarmaktadır. Franco’nun toplum inşasında önceliğe sahip olduğu tüm değerler yapılan Afiş çözümlemeleri ile açıkça ortaya konulabilmiştir. Afişlerde en dikkat çeken konulardan biride Franco’nun kadınlara biçtiği roldür. Kadınları bolca çocuk yapan, iş hayatında bulunmayıp ev hanımı olan, İspanya için dindar bir nesil yetiştiren kocasına saygılı hiçbir zaman ön planda olmayan bir figür olarak tasarlamıştır. Din ve milliyetçilik üzerinden toplum inşasına girişmesi Franco’nun birçok grubu tamamen yok etme girişimlerine sahne olmuştur. Kendi idealindeki İspanya’yı yaratırken tanrı tarafından görevlendirildiği için kimseye karşı sorumluluk hissetmemiştir.

KAYNAKÇA

Kitaplar ve Makaleler

Akarcalı, Sezer, 2. Dünya Savaşında İletişim ve Propaganda,İmaj Yayınevi,Ankara,2003

Becer, Emre, İletişim ve Grafik Tasarım, Dost Kitabevi, Ankara, 1997

Bektaş, Dilek, Çağdaş Grafik Tasarımının Gelişimi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1992

Brown,   James   A.C.,   Beyin   Yıkama,  çev:   Behzat   Tanç,  Boğaziçi   Yayınları, İstanbul,1976

Carey, Alex, Taking the Risk Out of Democracy: Corporate Propaganda versus Freedom and Liberty,University of Illinois Press, Chicago, 1997

Chomsky,  Noam,  Medya  Denetimi,  çev:  Elif  Baki,  Everest  Yayınları,   İstanbul, 2008

Erdoğan, İrfan, İletişim ve Toplum, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1990

Erdoğan, İrfan, Alemdar Korkmaz,; Öteki Kuram: Kitle İletişim Kuram ve Araştırmalarının Tarihsel ve Eleştirel Bir Değerlendirmesi, (2. Baskı). Ankara, Pozitif Matbaacılık, 2005

Fraser, Roland, İspanya’nın Kanı:İç Savaş Deneyimi (1936-1939), (çev. Yavuz Alogan), İstanbul 1995

Hollis, Billy, Bill Evjen, Bill Sheldon, and Kent Sharky,  Professional Visual    Basic, 2008

Jowett, Garth S.,O’Donnell, Victoria,Propaganda and Persuasion,Sage Publications, Los Angeles, 2012

Küçükerdoğan, Rengin, “Grafik Tasarım”, Kültürel Göstergeler ve Tasarımsal Aktarımları: Ülke Bayrakları, 2012

Lasswell, Harold D., “The structure and function of communication in society”(der. L.Bryson), Communication in Society, New York, 1948, Kaynak: Schramm, W. ve Roberts, D. F. (1971) The Process and Effects of Mass Communication. Urbana: University of Illinois Press,

Lasswell, Harold D., The American Political Science Review, Vol. 21, No. 3. 1927 Severin, Werner J., Tankard, James W. , İletişim Kuramları: Kökenleri Yöntemleri ve Kitle İletişim Araçlarında Kullanımları, Çev. Ali Atıf Bir, Serdar Sever, A.Ü. Yayınları. Eskişehir, 1994

Teker, Ulufer,Grafik Tasarım ve Reklam,Yorum Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2009 Tepecik, Adnan, “1945 Yılı Sonrası Afişlerdeki Renklerin Psikolojik Boyutları,” 2002

Tepecik, Adnan,  Grafik Sanatlar Tarih Tasarım Teknoloji, Detay ve Sistem   Ofset, Ankara, 2002

Tokgöz, Oya, Siyasal İletişimi Anlamak, İmge Kitabevi, Anakara, 2008 Vilar, Pierre, İspanya İç Savaşı, (çev. Işık Ergüden), Ankara 2007

Vinas, Angel, “Breaking the Shackles From the Past: Spanish Foreign Policy From Franco to Felipe Gonzales”, Spain and the Great Powers in Twentieth Century,1999

Wert,  José  Ignacio,     “The  Media  and  Politics  Spain:  From   Dictatorship  to Democracy” Institut de Ciències Polítiques i Socials, 1999

İnternet Kaynakları

<http://gudwrk.com/spanish-civil-war-propaganda-posters/> (10.05.2013)

<http://isabelgg.blogspot.com/2011/02/spanish-civil-war-posters.html> (10.05.2013)

<http://www.pressreference.com/Sa-Sw/Spain.html> (10.05.2013)

<http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.519 93524558623.94028928 > (19.04.2013)

*https://issuu.com/azizm/docs/edergieylul2013

Bunu paylaş: